تهران بزرگ‌ترين شهر و پايتخت کشور ايران با جمعيت 7،705،036 نفر و مساحت 730 کيلومتر مربع است که به همراه توابع خود (استان تهران)، جمعيتي برابر 13،273،009 نفر و مساحتي برابر 18،814 کيلومتر مربع دارد.
تهران در قديم روستايي نسبتا بزرگ بود که بين شهر بزرگ و معروف آن زمان، شهر ري و کوهپايه‌هاي البرز قرار داشت. اولين بار نام آن در ذکر زندگينامه ابوعبدالله حافظ تهراني متولد 190 ق. آمده است. اين منطقه در زمان سلسله صفوي به علت اين‌که بقعه امامزاده سيد حمزه جد اعلاي صفويه در نزديکي حرم شاهزاده عبدالعظيم قرار داشت و تهران نيز داراي باغ‌هاي خوش آب و هوا بود، مورد توجه قرار گرفت. در سال 961 ق. شاه تهماسب نخستين باروي تهران را احداث نمود. کريمخان زند به مدت 4 سال تهران را مرکز حکومت خود قرار داد و در محوطه ارگ بناهاي جديدي احداث نمود. آغا محمدخان در سال 1200 ق. برابر نوروز 1164 خ. تهران را به پايتختي برگزيد و در همين شهر تاجگذاري کرد. با گزينش اين شهر به پايتختي روند گسترش کمي و کيفي آن متحول شد و در مدت 220 سال جمعيت آن از حدود 15000 نفر در سال 1164 خ. به بيش از 7 ميليون نفر در سال 1384 رسيد و وسعتش از حدود 4,4 کيلومتر مربع به بيش از 730 کيلومتر مربع افزايش يافت.تراکم جمعيت در تهران بين ده هزار و هفتصد تا بيش از يازده هزار نفر در هر کيلومتر مربع برآورد مي‌شود که بنابر آمار نخست شانزدهمين شهر پرتراکم جهان است.شهر تهران در کوهپايه‌هاي جنوبي رشته کوه البرز در حد فاصل طول جغرافيايي 51 درجه و 2 دقيقه شرقي تا 51 درجه و 36 دقيقه شرقي، به طول تقريبي 50 کيلومتر و عرض جغرافيايي 35 درجه و 34 دقيقه شمالي تا 35 درجه و 50 دقيقه شمالي به عرض تقريبي 30 کيلومتر گسترده شده است. ارتفاع شهر در شمالي‌ترين نقاط به 1800 متر و در جنوبي‌ترين نقاط به 1050 متر از سطح دريا مي‌رسد. تهران از شمال به نواحي کوهستاني و از جنوب به نواحي کويري منتهي شده در نتيجه در جنوب و شمال داراي آب و هوايي متفاوت است. نواحي شمالي از آب و هواي سرد و خشک و نواحي جنوبي از آب و هواي گرم و خشک برخوردارند.
ساختار اداري ايران در تهران متمرکز شده است. تهران به 22 منطقه و 112 ناحيه (شامل ري و تجريش) تقسيم شده است. نماد شهر تهران برج آزادي است. برج ميلاد نيز نماد ديگر آن به حساب مي‌آيد.
پيشينه
تا پيش از کشف تمدن قيطريه و همچنين کشف آثاري در تپه‌هاي عباس‌آباد، گمان مي‌رفت پيشينه تاريخي اين شهر به همان آثار يافت شده در حوالي شهرري محدود مي‌شود، ولي اکتشافات باستان‌شناسي در تپه‌هاي عباس‌آباد، بوستان پنجم خيابان پاسداران و دروس، نشان داد تمام آبادي‌هاي ناحيه تاريخي قصران، دوره‌اي درخشان از استقرار اقوام کهن و خلاقيت‌هاي فرهنگي را پشت سر گذارده‌اند.
پس از حمله مغولان به ري و تخريب اين شهر، تهران بيش از پيش رشد يافت و عده‌اي از اهالي آواره ري را نيز در خود جاي داد و مساحتش در اين دوران به 106 هکتار رسيده بود.
نخستين بار، شاه طهماسب اول صفوي در 944 ق. هنگام گذر از تهران باغ و بوستان فراوان اين شهر را پسنديد و دستور داد تا بارو و خندقي به دورش بکشند، اين بارو که 114 برج به عدد سوره‌هاي قرآن و چهار دروازه رو به چهار سوي دنياي پيرامون داشت، از شمال به ميدان توپ‌خانه و خيابان سپه، از جنوب به خيابان مولوي، از شرق به خيابان ري و از غرب به خيابان وحدت اسلامي (شاپور) محدود مي‌شد، مساحت تهران در اين دوران به 440 هکتار رسيد.
در دوره شاه عباس اول (1038-996 ق.) پل، کاخ و کاروانسراهاي زيادي بنا شد، دربخش شمالي برج و باروي شاه تهماسبي، چهارباغ و چنارستاني ساخته شد که بعدها دورش را ديواري کشيدند و به صورت کاخ (کاخ گلستان) و مقر حکومتي درآوردند.
در دوره حکومت آقا محمدخان قاجار، تهران به پايتختي برگزيده شد، روز يکشنبه 11 جمادي‌الثاني 1200 ق. هم‌زمان با عيد نوروز آغا محمد خان قاجار در خلوت کريم‌خاني تاج سلطنت ايران را بر سر گذارد و تهران را به عنوان پايتخت اين کشور معرفي کرد.
نام تهران
تهران در 1838در مورد وجه تسميه تهران اختلاف نظر زيادي وجود دارد، پاره‌اي از پژوهشگران «ران» را پسوندي به معناي دامنه گرفته‌اند و شميران و تهران را بالادست و پايين‌دست خوانده‌اند. برخي دگر تهران را تغيير شکل يافته «تهرام» به معناي منطقه گرمسير دانسته‌اند، در مقابل شميرام يا شميران که منطقه سردسير است و همچنين عده‌اي بر اين باورند که سراسر دشت پهناوري که امروز تهران بزرگ خوانده مي‌شود در ميان کوه‌هاي اطراف، گود به نظر مي‌رسيد و بدين سبب «ته ران» نام گرفت.
روستايي که پيش‌درآمد شهر تهران بوده است، پيش از اسلام نيز وجود داشته اما پس از اسلام به‌تدريج نام آن معرب گرديده و از تهران به طهران تبديل شده است اما جغرافيدانان معروف آن روزگار نيز به املاي تهران اشاره نموده‌اند. هم‌زمان با جنبش مشروطه که تغييرات زيادي در ادبيات و نگارش زبان فارسي به وجود آمد، رفته‌رفته املاي تهران رواج يافت و پس از تاسيس فرهنگستان زبان و ادب فارسي و تاکيد آن بر املاي تهران، املاي ديگر (طهران) کاملا منسوخ شد.
جغرافيا و آب‌وهوا
از ديد زمين‌شناسي محدود بودن ديرباز تهران به کوه از شمال و کوير از جنوب، عامل تمام ويژگي‌هاي مهم جغرافيايي اين شهر است.
ويژگي‌هاي تهران:
وجود سه ناحيه طبيعي (کوه، دامنه و دشت) و نوع خاص اختلاف ارتفاع در پستي و بلندي‌ها
زلزله‌خيزي و وجود گسل‌هاي فعال در آن.
آب‌وهواي حدوداً معتدل و مرطوب تحت تاثير کوهستان در شهر، و گرم و خشک در اطراف
تفاوت آب‌وهواي شمال و جنوب در زمستان
وارونگي هوا در زمستان
وجود رودخانه‌ها و منابع متعدّد آب
اختلاف نماي تهران در نقاط مختلف بر اساس عوامل جغرافيايي، اقتصادي، فرهنگي و تاريخي است. شهرداري، وزارت کشور و مخابرات هر کدام تقسيم‌بندي خاصي از مناطق مختلف تهران دارند.
سياست
شهر تهران علاوه بر اين‌که مرکز سياسي کشور ايران است، مرکز استان تهران و شهرستان تهران نيز به شمار مي‌رود. مهمترين نهادهاي دولتي و قضايي شامل وزارتخانه‌ها، مجلس شوراي اسلامي و ... در آن واقع شده است و تاثيرگذارترين مقام‌هاي کشور شامل رهبر، رئيس جمهور، رئيس مجلس، رئيس دستگاه قضايي، رئيس و بعضي از اعضاي مجلس خبرگان رهبري، رئيس و اعضاي مجمع تشخيص مصلحت نظام، اعضاي شوراي نگهبان، وزراي کابينه و اعضاي شوراي عالي امنيت ملي جمهوري اسلامي ايران در آن زندگي مي‌کنند.
مردم اين شهر در 200 سال گذشته هميشه از تاثيرگذارترين‌ها در سياست کشور بوده‌اند. اين تاثيرگذاري شامل حضور آنها در ساختار سياسي کشور، جريان‌هاي تغييردهنده سياست کشور شامل انقلاب‌ها (انقلاب مشروطه و انقلاب اسلامي) و جنگ‌ها (جنگ تحميلي) مي‌شود به‌طوري‌که درصد شهدا در برخي محله‌هاي تهران از اين درصد در همه نقاط ديگر کشور بيشتر است.
اين شهر 30 نماينده در مجلس شوراي اسلامي دارد. اداره شهر توسط شهرداري تهران انجام مي‌شود. شهردار تهران توسط شوراي شهر تهران انتخاب شده و اين شورا بر عملکرد شهرداري نظارت و براي اداره شهر قانونگذاري مي‌کند. شهر تهران به لحاظ اداري به 22 منطقه شهرداري و 112 ناحيه تقسيم شده و شهرهاي تجريش و ري را نيز دربرگرفته است.
شوراي شهر تهران
شوراي اسلامي شهر تهران شورايي است متشکل از 15 نماينده که بر طبق قانون شوراها مسئول اداره شهر تهران است. مهمترين وظايف شورا انتخاب شهردار به مدت چهار سال، نظارت بر عملکرد شهرداري و در صورت لزوم برکناري شهردار، تصويب طرح‌هاي لازم براي رفاه بيشتر شهروندان و نظارت بر اجراي آنها، تصويب بودجه سالانه شهرداري، تصويب اساسنامه موسسات و شرکت‌هاي وابسته به شهرداري هستند.
پيشينه شوراي شهر تهران، يا به تعبير آغازين خود بلديه، به تشکيل نخستين نهاد قانونگذاري (مجلس شوراي ملي) بازمي‌گردد. در حقيقت يکي از نخستين قوانين مصوب مجلس شوراي ملي، «قانون بلديه» است که در سال 1286 خ. به تصويب رسيد و به اين ترتيب يکي از آرمان‌هاي بزرگ انقلاب مشروطه جامه عمل پوشيد. در طول 95 سال پس از آن تاريخ تشکيل و دوام شوراي شهرها با فراز و فرودهاي بسياري همراه بوده است. به طور خلاصه در طي سال‌هاي 1284 تا 1304 در پي انقلاب مشروطه نخستين قانون شوراها تصويب شده و به اجرا گذاشته مي‌شود. پس از آن از 1304 تا 1320 و پس از کودتاي سال 1299 رضا خان و پس از آن به قدرت رسيدن وي، قانون بلديه لغو شد و با تصويب قانوني جايگزين، انتخاب شهردار از وظايف «وزير داخله» شمرده شد. پس از سقوط رضا شاه و در حالي‌که محمد رضا تسلط چنداني بر امور کشور نداشت، در 1328 سومين قانون شوراها به تصويب رسيد. دوباره بعد از کودتاي 1332 و سرنگوني دولت مصدق و تسلط محمد رضا بر امور کشور اين قانون لغو شد. پس از پيروزي انقلاب تشکيل شوراها به يکي از خواست‌هاي مردم و رهبر انقلاب تبديل مي‌شود. اما ايجاد شوراها تا زمان روي کار آمدن دولت سيد محمد خاتمي به تاخير مي‌افتد و بالاخره در تاريخ 9 ارديبهشت 1378 شوراي شهرها بر اساس قانون شوراها مصوب سال 1375 مجلس شوراي اسلامي تشکيل مي‌شوند.
شهرداري تهران
شهرداري تهران سازماني غيردولتي است که در 12 خرداد 1286 خورشيدي تاسيس شد و اداره شهر تهران را به عهده دارد. مسئوليت اداره اين سازمان با شهردار تهران است که پيش از اين با حکم وزير کشور ايران منصوب مي‌گرديد ولي اکنون با حکم شوراي شهر تهران انتخاب مي‌شود. شهرداري تهران شامل 22 منطقه است که اداره هر منطقه به عهده شهردار آن منطقه‌است. طرح جامع شهر تهران در زمان شهرداري غلامرضا نيک پي تدوين شد.
اقتصاد
با اين‌که تنها 11 درصد جمعيت کشور در تهران زندگي مي‌کنند، حدود 25 درصد توليد ناخالص داخلي ايران مربوط به اين شهر است.البته توزيع اين حجم عظيم توليد در بين مردم يکنواخت نيست،
قيمت زمين در برخي نقاط شهر تهران جزء گران‌ترين‌ها در کل جهان مي‌باشد. بيش از 1500 سازمان دولتي هم‌اکنون در تهران فعاليت مي‌کنند
تهران با جمعيتي حدود 8 ميليون و مساحتي حدود 700 کيلومترمربع، توليد ناخالص داخلي برابر 88 ميليارد دلار دارد که اين شهر را در رده پنجاه و ششمين شهر ثروتمند جهان و بالاتر از شهرهايي چون رياض، ليسبون، برلين، بيرمنگام، ليون و هامبورگ قرار داده است، هرچند که همچنان با شهرهايي با جمعيت مشابه خود مانند لس آنجلس (با جمعيت حدود 11,8 ميليون نفر) که توليد ناخالص داخلي آن 639 ميليارد دلار است يا لندن (با جمعيت 8,3 ميليون نفر) با توليد ناخالص داخلي 450 ميليارد دلار فاصله دارد.
بخش خدمات سهمي 78 درصدي در توليد ناخالص داخلي تهران دارد و پس از آن به ترتيب بخش‌هاي صنعت (14 درصد) و کشاورزي (8 درصد) قرار دارند. در بخش خدمات در استان تهران، رشته فعاليت‌هاي عمده‌فروشي و خرده‌فروشي با 28 درصد و مستغلات و کسب و کار با 25 درصد بيشترين سهم را در جي‌دي‌پي دارند.
فعاليت‌هاي خدماتي تهران در داخل شهر و فعاليت‌هاي صنعتي (زمين‌بر) در حومه آن متمرکز هستند. در دهه گذشته تراکم بالاي جمعيت و گران بودن مسکن در اين شهر هجوم تازه‌واردان به درون شهر را محدود کرده و در نتيجه درصد رشد جمعيت آن کاهش يافته است اما اين امر سبب استقرار آنها در حومه شهر به عنوان مناطق خوابگاهي شده، به طوري‌که درحالي‌که ساير مناطق روستايي کشور با کاهش نسبي جمعيت و مهاجرت به شهرها مواجهند، روستاهاي تهران برعکس مهاجرپذيرند و رشد جمعيت آنها از 5,6 درصد به 6,7 درصد رسيده است. به همين دليل سهم جمعيتي شهر تهران نسبت به استان تهران در چند ده گذشته به سرعت کاهش يافته و از 91 درصد در سال 1355 به 72 درصد در سال 1375 و 58 درصد در سال 1385 رسيده است. بنابراين درکل هرچند که مجموعه شهري تهران همچنان مهاجرپذيرترين مجموعه شهري در کشور است اما اين مهاجران به جاي خود شهر رفته‌رفته حومه آن را به عنوان مقصد خود انتخاب کرده‌اند.
مردم
تهران تا پيش از بنيان‌گذاري سلسله قاجار و برگزيده‌شدن به عنوان پايتخت ايران، شهري کوچک بود. اما از آن زمان به بعد، رو به پيشرفت نهاد و در اواسط دوره قاجار به بزرگ‌ترين شهر ايران تبديل شد. بر اساس نخستين سرشماري رسمي که در سال 1335 انجام گرفت، اين شهر با 1,560,934 نفر جمعيت، پرجمعيت‌ترين شهر ايران بوده‌است.همچنين بر اساس آخرين سرشماري رسمي که در سال 1385 انجام گرفت، جمعيت تهران، 7,705,036 نفر بوده‌است.
زبان اصلي مردم تهران و استان تهران، فارسي است. اما در بعضي نقاط زبان‌هاي محلي نيز ديده مي‌شود که در مجموع از لهجه‌هاي فارسي به‌شمار مي‌آيند. به طور کلي زبان و گويش‌هاي ديگري مانند ترکي آذري، گيلکي، لري، مازندراني و .... نيز به دليل مهاجرت‌ها به آن افزوده شده‌است.بر اساس سر شماري 1365 در حدود 98,1 درصد از جمعيت استان به زبان فارسي تکلم مي‌کنند که اين نسبت در نقاط شهري 98,3 و در نقاط روستايي 96,8 درصد است.
فرهنگ
مکان‌هاي مذهبي
يکي از مراکز فرهنگي، مکان‌هاي مذهبي هستند که در آن افراد امکان عبادت و رازونياز پيدا مي‌کنند و حضور در اين اماکن به مردم کمک مي‌کند تا زندگي اجتماعي فعالي داشته باشند. مسجدها، حسينيه‌ها و امامزاده‌ها از جمله مکان‌هاي مذهبي پايتخت هستند که در مجموع 2072 مرکز (1387 خ.) را شامل مي‌شوند. تهران 1546 مسجد، 487 حسينيه، و 39 امامزاده دارد. مکان‌هاي مذهبي 19 درصد مکان‌هاي مذهبي شهر تهران را تشکيل مي‌دهند. در واقع براي هر 3516 تهراني يک مرکز مذهبي وجود دارد. بيشترين امامزاده‌هاي پايتخت در منطقه 20 متمرکز شده و بعد از آن منطقه 12 و 1 داراي بيشترين امامزاده‌ها هستند. در 12 منطقه هم هيچ امامزاده‌اي وجود ندارد.
سينما و تئاتر
بيش از صد سالن سينما در شهر تهران وجود دارد که اکثرا فيلم‌هاي توليد داخل و تعدادي نيز فيلم‌هاي خارجي را اکران مي‌کنند. بيش از چهل آمفي‌تئاتر نيز در اين شهر فعال هستند که نمايش‌هاي گوناگوني را به روي پرده مي‌برند.
ورزش
فوتبال ورزش اول شهر است و بيشترين طرفداران را نيز دارد. در کنار آن کشتي نيز به‌طور سنتي بسيار مورد توجه بوده است و به عنوان ورزش ملي مورد توجه قرار گرفته است. چندين پيست اسکي بسيار زيبا و منحصربه‌فرد از جمله پيست‌هاي اسکي توچال، ديزين و شمشک در نزديکي شهر قرار دارند که پيست اسکي ديزين جزء معدود پيست‌هاي اسکي جهان است که در آن امکان اسکي بر روي چمن علاوه بر اسکي برروي برف مهياست. پيست اسکي توچال هم با ارتفاع 3730 متر از سطح درياهاي آزاد پنجمين پيست اسکي مرتفع جهان است و تا تهران تنها پانزده دقيقه فاصله دارد. کوهنوردي و تا حدي صخره‌نوردي هم از ورزش‌هاي ديگر شهر است که مخصوصا در روزهاي تعطيل به‌طور همگاني مورد توجه قرار مي‌گيرد.
فوتبال که پر طرفدارترين ورزش شهر است، هر هفته عده زيادي را براي تماشاي ليگ برتر به ورزشگاه آزادي ميکشاند. دو تيم اصلي تهران استقلال و پيروزي هستند که شهرآورد بين اين دو تيم هر بار تماشاگران زيادي را جذب مي‌کند. باشگاه‌هاي ديگري مانند پاس، صباباتري، پيکان و سايپا نيز که پيشتر در اين شهر فعاليت ميکردند, که به شهرهاي ديگر انتقال پيدا کردند.
ورزشگاهاي فوتبال زيادي در سطح شهر تهران براي برگزاري مسابقات فوتبال وجود دارد. به جز ورزشگاه يکصد هزار نفري آزادي در غرب، مي‌توان به ورزشگاه تختي در شرق، شهيد شيرودي در مرکز و شهيد دستگردي در شهرک اکباتان (غرب) اشاره نمود.
فرهنگ‌سراها
در تهران مراکزي به نام فرهنگ‌سرا توسط شهرداري تهران ساخته شده‌است که وظيقه آنان ارايه خدمات فرهنگي به مردم مي‌باشد. اين مراکز مجهز به سالن‌هاي سينما، تئاتر، مجموعه‌هاي ورزشي، کتابخانه، نگارخانه، کلاس‌هاي آموزش کامپيوتر و غيره هستند و نقش مهمي در پرکردن اوقات فراغت جوانان و ارتقاي سطح فرهنگ و آموزش آنان داشته‌اند. فرهنگ‌سراي بهمن که با وسعت 40,000 متر مربع در جنوب تهران قرار دارد، فرهنگ‌سراي خاوران در جنوب شرقي، فرهنگ‌سراي شفق و فرهنگ‌سراي نياوران در شمال تهران نمونه‌هايي از اين مراکز هستند.
نشريات
بيش از هزار عنوان نشريه در ايران منتشر مي‌شود که مرکز تعداد زيادي از آنها تهران است. تقريبا مرکز همه روزنامه‌هاي مهم ايران در تهران است.
معماري و شهرسازي
برج ميلاد، بلندترين ساختمان در خاورميانه تهران به دليل مرکز سياسي بودنش زودتر از شهرهاي ديگر با مظاهر مدرنيسم و ازجمله معماري مدرن آشنا شد. تغيير معماري تهران از سنتي به مدرن از دوران ناصرالدين شاه آغاز شد و به ويژه اين روند در دوران پهلوي که زندگي مدرن از حصار دربار و ارگ سلطنتي خارج شد، چهره شهر را تغيير داد.
آموزش
دانشگاه‌ها
آموزش عالي مدرن ايران با تاسيس دارالفنون (1851 م. برابر 1230 خ.) توسط اميرکبير در تهران آغاز شد. هم‌اکنون معتبرترين دانشگاه‌هاي ايران که در زمينه‌هاي مختلف فعاليت مي‌کنند، در اين شهر قرار دارند. در بين دانشگا‌هاي دولتي، دانشگاه تهران، دانشگاه صنعتي شريف، دانشگاه صنعتي اميرکبير (پلي‌تکنيک تهران)، دانشگاه تربيت مدرس، دانشگاه علم و صنعت ايران، دانشگاه شهيد بهشتي، دانشگاه صنعتي خواجه نصيرالدين طوسي، دانشگاه علامه طباطبايي، دانشگاه علوم پزشکي تهران، دانشگاه علوم پزشکي ايران، دانشگاه الزهرا، دانشگاه هنر تهران، دانشگاه تربيت معلم تهران، دانشگاه صنعت آب و برق، دانشگاه امام صادق، دانشگاه شاهد، دانشگاه صنعتي مالک اشتر، دانشگاه امام حسين، دانشکده فني شهيد شمسي‌پور و در بين واحدهاي دانشگاه آزاد دانشگاه آزاد واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد واحد تهران شمال، دانشگاه آزاد واحد تهران مرکز، دانشگاه آزاد واحد تهران شرق ، دانشگاه آزاد واحد تهران غرب و دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات در اين شهر فعاليت مي‌کنند.
مدارس
مدارس شهر تهران که در مناطق مختلف آن پراکنده‌اند عمدتا دولتي مي‌باشند. در اين ميان 2232 مدرسه تهران غيرانتفاعي هستند و بيش از 14 درصد دانش‌آموزان تهراني در اين مدارس تحصيل مي‌کنند.اين مدارس عموما در مناطق 1، 2 و 3 شهرداري تهران متمرکز هستند. 60 درصد مدارس غيرانتفاعي تهران استيجاري هستند.تعداد کمي از مدارس تهران دوشيفته هستند و اين مدارس نيز در يک برنامه 4 ساله (تا 1391 خ.) تک‌شيفته خواهند شد.
کودکستان‌ها
80 درصد مهدهاي کودک تهران استيجاري هستند. کيفيت مهدهاي کودک با توجه به مربيان آموزشي و نوع آموزشي که به کودکان داده مي‌شود متفاوت است. برخي از مهدهاي کودک آموزش‌هاي خود را در دو زبان به کودکان ارائه مي‌کنند. قرار است با اجراي طرح ارزيابي و ارتقاي کيفيت مهدهاي کودک که بر اساس عملکرد آنها اين طرح صورت مي‌گيرد، مهدهاي کودک به مهدهاي سه و دو و يک ستاره تقسيم شوند. به دليل آن که بيش از 90 درصد از مهدهاي کودک خصوصي هستند، هدف اصلي از اين طرح، ايجاد رقابت در ارتقاي سطح کيفيت خدمات است.ديگر اين‌که در راستاي اجراي اصل 44 مراکز پيش‌دبستاني و مهدهاي کودک دولتي به بخش خصوصي واگذار مي‌شوند.
ديدني‌ها
شمس العماره، برج طغرل، کاخ گلستان، سر در باغ ملي، صاحب قرانيه، دروازه دولت، بازار تهران، بي‌بي شهربانو و.... بخشي از ديدنيهاي تهران هستند که براي عموم بازديد از آنها آزاد است.
موزه‌هاي ايران باستان، ايران اسلامي، مردم‌شناسي، فرش، هنرهاي معاصر، صنايع دستي، آبگينه و سفالينه، کتابخانه و موزه ملک و موزه حيات وحش و بسياري از موزه‌هاي ديگر تهران از جذابيت‌هاي آن به شمار مي‌آيند. از تماشاگه‌هاي تاريخ، پول، و زمان نيز مي‌توان به عنوان ديدنيهاي تهران ياد کرد.
همچنين از نظر مذهبي آرامگاه حضرت عبدالعظيم در شهر ري امامزاده صالح در تجريش، امامزاده داوود در شمال کن و همچنين مقبره امام خميني مورد توجه بسياري از بازديدکنندگان قرار دارد.
مسير خيابان پردرخت ولي‌عصر که طولاني‌ترين خيابان تهران و خاورميانه است به عنوان يکي از معابر ديدني شهر به‌شمار مي‌آيد. شهرداري تهران در سال 1386 پياده‌روهاي اين خيابان را از پل تجريش تا ميدان راه آهن بازسازي کرده تا جايي براي قدم زدن باشد.
برج ميلاد، بلند ترين سازه کشور در اين شهر واقع شده که از ديدنيهاي تهران محسوب مي‌گردد.
ترافيک
جمعيت زياد تهران و رفت و آمد انبوه خودروها منجر به تبديل شدن خيابان‌ها به پارکينگ و ايجاد راه‌بندان‌هاي متعدد و شديد در اين شهر شده که بدليل آلايش شديد هوا، اتلاف وقت و فشار اقتصادي بر شهروندان بحران تلقّي مي‌شود. در پاييز 1386 «طرح جامع حمل و نقل و ترافيک تهران» تهيه و تصويب شد. اين طرح، که اهداف کلي آن بر اهداف طرح‌هاي فرادست – مانند «طرح جامع تهران» و هم چنين برنامه چهارم توسعه اقتصادي ايران – استوار شده‌اند، چشم انداز تحولات مطلوب اين شهر در 20 ساله آينده را ترسيم مي‌کند.
مهم ترين راهکارهاي حل اين بحران از اين قرار اند:
ايجاد راه‌هايي براي کاهش تقاضاي سفر (مانند تقويت دولت الکترونيک)
دوطبقه‌سازي بزرگراه‌ها.
فرهنگ ترافيک و گسترش و ترغيب مردم به استفاده از وسايل حمل و نقل عمومي به ويژه مترو.
مديريت ترافيک.
اصول مهندسي ترافيک، خصوصاً تقاطع‌هاي ناهمسطح
آموزش
قوانين و مقررات
انتظامات ترافيک
گسترش و بهبود کفيت حمل و نقل عمومي
آلودگي‌هاي زيست‌محيطي
آلودگي هوا
آلودگي هوا در شهر تهران عمدتا مصنوعي و ناشي از فعاليت وسايل نقليه است که سهمي 80 درصدي در آلودگي هواي شهر دارند و توليدکننده گازهاي سمي دي اکسيد نيتروژن و مونو اکسيد کربن هستند. اين وسايل نقليه گاز دي اکسيد کربن نيز توليد مي‌کنند که هرچند سمي نيست اما سبب گرم شدن زمين مي‌شود.
گسترش وسايل نقليه عمومي به ويژه مترو و فرهنگسازي براي استفاده از اين وسايل و الزام خودروسازها به پيروي از استانداردهاي روز و رساندن قيمت سوخت مصرفي به سطح قيمت‌هاي جهاني از مهمترين راهکارهاي مبارزه با آلودگي هوا شناخته مي‌شوند.
توصيه شده است که در هنگام آلودگي هوا از سفرهاي غير ضروري به ويژه به مرکز شهر پرهيز شود و کودکان و سالمندان هم تا حد ممکن از خانه خارج نشوند.
چون در شهرهاي بزرگ مانند تهران هواي داخل ساختمان مي‌تواند آلوده‌تر از هواي بيرون باشد و افراد زمان بيشتري را در داخل منزل سپري مي‌کنند آلودگي داخل خانه خطرناک‌تر است، اين موضوع بايد مورد توجه قرار گيرد. دود سيگار، حشره‌کش‌ها، رنگ‌هاي ساختماني به ويژه رنگ‌هاي حاوي ترکيبات سربي، اسپري فرمالدئيد و گازهاي ناشي از آشپزي از جمله موادي هستند که هواي داخل خانه‌ها را آلوده مي‌سازند.
آلودگي صوتي
تهران آلوده‌ترين شهر جهان از نظر آلودگي صوتي است. يکي از منابع اصلي آلودگي صوتي در تهران صداي اگزوز موتورسيکلت‌ها است که 25? آلودگي صوتي شهر را تشکيل مي‌دهد. تعداد موتورها در نقاط مرکزي شهر به مراتب بيشتر است.
منبع ديگر آلودگي صوتي در شهر خودروهاي سواري هستند که حدود نيمي از وسايط نقليه آن را تشکيل مي‌دهند.
آلودگي صوتي نيمي از خودروهاي سواري و موتورسيکلت‌هاي تهران بيش از حد استاندارد است. اين استاندارد براي مناطق مسکوني در روز حدود 55 و در شب حدود 45 دسيبل بوده و ميزان مجاز انحراف از آن نزديک 15 دسيبل است.
کشورهاي پيشرفته دنيا جهت اجرا و ساخت اتوبان‌ها و مناطق حساس به سر و صدا مانند مدارس و بيمارستان‌ها از نقشه‌هاي صوتي استفاده مي‌کنند. در تهران نيز منطقه 7 اولين منطقه‌اي بوده است که اين نقشه‌ها براي آن تهيه شده و به ترتيب مناطق 6، 12، 11، 9 و 10 خواستار تهيه اين نقشه‌ها توسط واحد صوت سازمان کنترل کيفيت هواي تهران بوده‌اند. ده منطقه پر سر و صداي تهران به ترتيب مناطق 6، 10، 11، 12، 7، 13، 3، 19، 18 و 2 هستند. اين رده‌بندي با توجه به تعداد و سرعت خودروها در اين مناطق، مقدار کيلومتر پيمايش خودروها و توزيع نوع آنها در هر منطقه و تعداد اتوبان‌هاي موجود انجام شده است.
آلودگي آب‌هاي زيرزميني
آلودگي آب‌هاي زيرزميني تهران يکي از بزرگ‌ترين معضلات زيست‌محيطي اين شهر است. تهران از نظر سيستم فاضلاب در بين شهرهاي جهان در بين 10 شهر آخر قرار دارد. نبود سيستم دفع فاضلاب در شهر تهران جزء اصلي‌ترين مشکلات زيست‌محيطي اين شهر قلمداد مي‌شود. درحالي‌که مهمترين لازمه طراحي و جانمايي يک شهر تامين فاضلاب آن است، سيستم تصفيه فاضلاب در تهران وجود ندارد و آب فاضلاب مستقيما وارد قنات‌ها و آب‌هاي زيرزميني مي‌شود و اين در حاليست که کمبود بارش در اين شهر سبب روي آوردن مسولان به استفاده از آب‌هاي زيرزميني براي تامين آب مصرفي ساکنان شده است. آب‌هاي زيرزميني تهران هم آلودگي شيميايي و هم ميکروبي دارند که دليل آن نبود شبکه فاضلاب و وجود صنايع در داخل شهر است.
شهرهاي خواهرخوانده
تهران داراي نه شهر خواهرخوانده است:
پکن، چين (2006)
کاراکاس، ونزوئلا (2005)
سئول ،کره جنوبي(1963)
هاوانا، کوبا (2001)
لندن، پادشاهي متحده (19 مارس 1993)
لس آنجلس، آمريکا (26 مه 1972)
پرتوريا، آفريقاي جنوبي (2002)
مسکو، روسيه (2004)
مينسک، بلاروس (2006)
استانبول، ترکيه