صوفيان يکي از شهرهاي استان آذربايجان شرقي که در بخش صوفيان شهرستان شبستر واقع شده‌است. اين شهر مرکز بخش صوفيان است. طبق آخرين سرشماري مرکز آمار ايران که در سال 1385 صورت گرفته‌است، صوفيان با جمعيتي بالغ بر 8,733 نفر، بيست و هفتمين شهر پرجمعيت آذربايجان شرقي و سومين شهر پرجمعيت شهرستان شبستر، پس از شهرهاي شبستر و شندآباد محسوب مي‌گردد.[1] شهر صوفيان در بين محور ارتباطي تبريز به مرند و تبريز به شبستر واقع شده‌است. اين شهر در 20 کيلومتري شرق شبستر، 45 کيلومتري شمال تبريز و 679 کيلومتري شمال غرب تهران واقع شده‌است.
پيشينه
شهر صوفيان به‌استناد نوشته برخي مورخان -ازجمله «رحيم رييس‌نيا» مؤلف کتاب «آذربايجان در سير تاريخ»- همان شهر سوبيا يا صوفياي ماد بوده‌است که در لشگرکشي سارگن دوم پادشاه آشور(716 سال قبل از ميلاد مسيح) به اورارتو، از اين شهر ياد شده‌است.
حمدالله مستوفي در توصيف تبريز و نواحي اطراف آن، از ناحيه ارونق و قصبه صوفيان يادکرده‌است و چنين نوشته‌است: «چهارم ناحيت ارونق بر غرب شهر (تبريز) است آغازش سه فرسنگي شهريست تا پانزده فرسنگي وعرضش پنج فرسنگي باشد و حاصلي نيکو دارد از غله و انگور ميوه، مدار تبريز بر ارتفاعات آن‌جا باشد وسي پاره ديه‌است واکثرش معظم که هريک قصبه‌ايست چون سيس و شبستر و وايقان و کوزه‌کنان و صوفيان و غيره.»
در سفرنامه ونيزيان (1471-1478 ميلادي مطابق با 876-883 هجري قمري) که در زمان حکومت اوزون‌حسن آق‌قويونلو به‌ايران آمده‌است، چنين نوشته‌است: «به‌فاصله يک‌روز از مرند به‌محل کوچک ديگري به‌نام صوفيان که در دشت تبريز در دامنه کوهي قرار دارد رسيديم. صوفيان روستايي است زيبا و جوي و باغ فراوان دارد.»
«ژان پاتيست تاورنيه»، جهانگرد فرانسوي که در فاصله سال‌هاي 1632 -1668 ميلادي 6 بار به‌مشرق‌زمين سفر کرده‌است و در اين سفرها 9 بار از ايران ديدن کرده‌است (در زمان شاه عباس يکم، شاه عباس دوم و شاه سليمان)در سفرنامه خود نوشته‌است: «شهر صوفيان به‌قدر کفايت بزرگ است و تا داخل آبادي نشوند شهر پيدا نيست. به‌واسطه اشجاري که در کوچه‌ها و اطراف آن کاشته شده‌است، به اين جهت قيافه آن جنگل مي‌نمايد تا به‌شهر.»
«شواليه شاردن» سياح فرانسوي که در حدود سال 1665 ميلادي به‌ايران مسافرت کرده‌است، در سفرنامه خود مي‌نويسد: «صوفيان به‌طور حيرت‌آوري حاصل‌خيز است. بعضي مؤلفين عقيده دارند که اين همان شهر صوفياي ماد باستان است؛ ولي برخي ديگر مدعي هستند که اين کلمه مشتق از صوفي مي‌باشد و هنگامي که شاه اسماعيل يکم، اردبيل را ترک گفت و دربار را به تبريز انتقال داد، صوفي‌ها در محل مذکور سکونت گزيدند.»
«جملي کارري» سياح ايتالياي که در زمان شاه سليمان به‌سال 1694 ميلادي برابر با سال 1105 هجري قمري به‌ايران آمده‌است و در مراسم تاج‌گذاري شاه سلطان حسين شرکت کرده‌است، در سفرنامه خود مي‌نويسد: «در شهر صوفيان که از دور مثل جنگل به‌نظر مي‌رسيد، پيش رانديم. اين شهر واطراف آن به‌قدري از اشجار متنوع مستور بود که حتي ديواره‌هاي منازل را هم از چشم پنهان مي‌ساخت.»
اين شهر به‌خاطر قرارداشتن بر سر راه اروپا، هموراه مورد بازيد سياحان بوده‌است و نيز به‌خاطر موقعيت راهبردي آن، هموراه مورد تاخت‌وتاز نيز قرار داشته‌است که حمله عثماني‌ها در زمان صفويه و افشاريه (نادر شاه افشار در سال 1140 هجري قشون مصطفي پاشا را در سهلان شکست داد) حمله روس‌ها در زمان قاجار و در جنگ جهاني اول و جنگ جهاني دوم، اين شهر تحت اشغال قرار داده‌بود. صوفيان درسال 1341 به‌شهر تبديل و در سال 1372 مرکزيت بخش صوفيان را دارا شد.
مشاهير
از مشاهير اين شهر مي‌توان به باله خليل صوفياني عارف نامي قرن پنجم اشاره کرد که يکي از چهار عارف ناظر بازسازي شهر تبريز بعداز زلزله ويران‌گر سال 434 هجري به‌دستور «امير وهسودان» حاکم وقت تبريز بود. مزار اين عارف نامي به عنوان «امامزاده ابراهيم خليل» در شهر صوفيان واقع شده و هم‌اکنون مورد ارادت خاص‌وعام است .ازديگر چهره‌هاي ديني اين شهر مي‌توان به «حجت‌الاسلام نوروزي»، مفسر معاصر قرآن و مرحوم «حجت‌الاسلام ابوترابي» اشاره نمود. همچنين مي‌توان از «دکتر حسن حسن‌زاده» فوق تخصص اورولوژي و رييس سابق بيمارستان صوفيان و «محمود عکاسي» شاعر معاصر وسراينده منظومه «اسکوندوزدانيشماسي» که از چهره‌هاي روشن‌فکر منطقه محسوب مي‌شوند نام برد.
نقاط ديدني
چشمه معدني صوفيان
مجسمه‌هاي سنگي
پارک ملت صوفيان
مسجد جامع صوفيان
مسجد وليعصر صوفيان
ساختمان سابق شهرداري صوفيان
آبشار زيباي گوورچين نيق در روستاي مهتر احمد
اقتصاد
در حومه شهر صوفيان، به دليل نزديکي به کلان‌شهر تبريز، صنايع بسيار بزرگي فعاليت مي‌کنند. صنايعي مانند کارخانه سيمان صوفيان، کارخانه آذريت، کارخانه آجرماسه آهکي آذربايجان، کارخانه گچ گروس، کوره‌هاي آهک‌پزي، شهرک مصالح ساختماني با توليد انواع آجرهاي ساختماني و نما و ساير مصالح ساختماني و نيز شهرک سرمايه‌گذاري خارجي که درآن انواع کارخانجات از قبيل کاميون‌سازي، خودروسازي، لوازم خانگي، گوني‌بافي، توليد کنسانتره و ساير صنايع از اين قبيل هستند.
از لحاظ کشاورزي، کشت گندم، جو، آفتابگردان و پياز در منطقه رواج دارد. برزگ‌ترين سيلوي استان، در اين شهر قرار دارد. از صنايع غذايي صوفيان مي‌توان به کارخانه‌هاي ماکاروني، کيک، لواشک و آردسازي اشاره کرد. اين شهر به لحاظ موقعيت جغرافيايي و قرارگرفتن در تقاطع مسير شبستر و مرند و تبريز و جاده ترانزيتي ايران و اروپا و مسير تردد زائران سوريه، داراي اقتصاد توريستي نيز است.