خِرامه شهري است در بخش کربال شهرستان شيراز استان فارس در جنوب ايران.
خرامه مرکز بخش کربال واقع در استان فارس، با مساحت حدود 3600 کيلومتر مربع در 75 کيلومتري شرق شيراز واقع گرديده‌است و داراي آب وهواي معتدل کوهستاني وارتفاع آن ازسطح دريا 1500 متراست. بخش کربال درطول 53 درجه و19 دقيقه شرقي وعرض 29 درجه و32 دقيقه شمالي قرار دارد. اين بخش ازشمال به ارسنجان، ازشمال شرقي به آباده طشک، ازشرق به ني ريز، ازشمال غربي به مرودشت و زرقان از غرب به شيراز، ازجنوب به سروستان واز جنوب شرقي به استهبان متصل مي‌باشد.
با استفاده از شواهد و اسناد معتبري که در دست است قدمت شهر خرامه و کربال به 1500 سال قبل و به سال 500 ميلادي برمي گردد. در کتابها و سفرنامه‌هايي از جمله نذهت القلوب، فارسنامه ابن بلخي، المسالک و الممالک، آثار العجم، فارسنامه ناصري، شيرازنامه، معجم البلدان، تاريخ برگزيده، برهان قاطع، تاريخ سرزمينهاي فلات شرقي، تاريخ ابن خلدون وديگر کتب درمورد خرامه و کربال مطالبي نوشته شده‌است.
رودکر (رودخانه کربال) که استخري آن را کروانه Kor vaenaho ذکر کرده‌است و برخي نيز کورش Kurosh خوانده‌اند، در دشت کربال و شمال خرامه روان است، آب آن شيرين ومسيرش از غرب به شرق به پهناي40 متر و عمق 6 تا 10 متر مي‌باشد. ابن جوقل در قرن چهارم هجري اين رود را قابل کشتيراني توصيف کرده وابن بلخي در وصف آن چنين آورده‌است: منبع اين رودکر از نواحي کلار Kelar است و رودي عاصي است که هيچ جاي را آب ندهد الا جاهايي را که بند کرده‌اند. به همين دليل شش بند به نامهاي امير amir، فيض آباد feyz - abad تيلکان tilakan موان Mavan و جهان آباد Jahan-abad بر روي آن بسته شده‌است. اين رود نهايتاً به درياچه بختگان مي‌ريزد.
بنا به رواياتي نام خرامه از خُورمه به معني خورشيد و مه به معني ماه اخذ شده‌است، فرض ديگر اين است که اين نام مأخوذ از خورماه که نام روز يازدهم از ماههاي ايران است باشد.حتي امروز نيز بعضي از عشاير منطقه نام اين شهر را خورومه Khoromah تلفظ مي‌کنند.
همچنين ميراثهاي باستاني، چون قلعه بهرام گور، چهارطاقي و کاروانسراي جهان آباد قدمت تاريخي اين منطقه را بهتر مي‌نماياند. محمد حوافي چنين يادآور مي‌شود که يعقوب ليث صفاري بعد از رفتن به فارس و جنگ با ابن واصل، قلعه خرامه را گرفت وچهل هزار بار درم که در آن قلعه بود بدست آورد. پناه بردن وزير امير منصور به اين قلعه در واقع، کاليجار که ترکان قصر تاراج اموال وي را داشته‌اند به اهميت موقعيت سوق الجيشي آن مي‌افزايد.اين قلعه که تا چند سال اخير محل سکونت دهها خانوار بود به صورت تلي دست ريز با ارتفاع بيش از 10 متر از خاک رس، توسط شهرداري تخريب شد و آثاري از خانه‌هاي روي آن برجاي نماند. يکي از آثار تاريخي منطقه که از زمان ساسانيان برجا مانده و در فاصله 500 متري مغرب خرامه قرار دارد بناي آتشکده‌اي است که در محل به چهارطاقي گبران معروف است که از نظر ساختمان گنبد و کاربندي تا حدودي شبيه آتشکده بهرام است.
توجه خاص سردمداران ديالمه در ترميم بندهاي عصر ساسانيان در مسير تنها رود عاصي کربال دلالت بر عمارات فراواني ونفوسي مي‌کند که درکناره‌هاي اين رود مي‌زيسته‌اند. از آثار باقي مانده اين عصر بندامير است که به وسيله عضدالدوله ديلمي ترميم شده‌است. صدمه ديدن بعضي ازبندهاي رود که نظر سلاجقه را نيز به خود جلب کرده‌است، چنانچه بند قصار gesar يا فيض آباد به وسيله اتابک چاولي از امراي محمدبن ملکشاه درحدود سال 506 ترميم مي‌شود و بنام وي فخرستان نام مي‌گيرد.
از ديگر بناهاي سلجوقيان کاروانسراي خان کت Xane - Ket يا کاروانسراي ديودان در نزديکيهاي درياچه بختگان مي‌باشد که سبک معماري آن را مربوط به اين دوره دانسته‌اند و مسير قديم جنوب به مرکز يعني از کرمان به شيراز، تهران واصفهان از روي اين کاروانسرا عبور مي‌کرده‌است.چنانکه درزمان استعمار انگليس آثاري چون پل انگليسي‌ها که از اين مسير براي لشکرکشي به مرکزايران وشيراز استفاده مي‌کرده‌اند به جا مانده‌است. اين کاروانسرا به علت عدم رسيدگي اکنون ويران گشته و درحال نابودي است. (کاروانسراي ديودان).
درهمين ادوار به سنگ قبرهايي برخورد مي‌کنيم که اخيراً درمرکز باغهاي خرامه کشت گرديده و خطوط ثلث و کوفي منقوش به آ نها گوياي حال عارفاني متعبد بوده که از قرون 6 تا 8 هجري دراين بلد مي‌زيسته‌اند.