[hlOstan]

گز( گزبرخوار)(اصفهان)

گز شهري است در بخش مرکزي شهرستان برخوار و ميمه استان اصفهان ايران.
گز شهري است در استان اصفهان که بين شهر اصفهان وشاهين شهر قرار دارد.
بيشتر ادامه نام خانوادگي مردم گز را «جَزي» تشکيل مي‌دهد. مردم گز زباني به نام گزي دارند که اين زبان در حال حاضر رو به نابودي است. زبان گزي تا 50 الي 60سال پيش در ميان مردم گز رواج داشته‌است. اين زبان کاملاً ايراني بوده و اصالت خود حفظ کرده. برخي مي‌گويند نزديکي بسياري به زبان پهلوي دارد. اما امروزه فقط افراد خاصي زبان گزي را بلد هستند. اين افراد به دو دسته تقسيم مي‌شوند:کساني زبان گزي را مي‌فهمند ولي نمي‌توانند سخن بگويند.
کساني که هم مي‌فهمند و هم مي‌توانند سخن بگويند.
شهر تاریخی گز برخوار در دشت نسبتاً مسطحی قرار گرفته که فاقد عوارض طبیعی است. این شهر به فاصله 15 کیلومتری شمال اصفهان و کنار اتوبان اصفهان – تهران واقع شده است. از نظر تقسیمات کشوری از توابع شهرستان «شاهین‌شهر و میمه» از استان اصفهان محسوب می‌گردد. طول شرقی شهر گز از نصف‌النهار گرینویج 51 درجه و 39 دقیقه و 40 ثانیه و عرض شمالی آن از خط استوا 32 درجه و 38 دقیقه و 30 ثانیه است. ارتفاع آن نسبت به سطح دریا حدود 1500 متر و جمعیت آن بالغ بر بیست هزار نفر می‌باشد. از نظر آب و هوایی دارای آب و هوای نیمه‌صحرایی و از لحاظ اقلیم‌شناسی جزء اقلیم نیمه‌بیابانی خفیف به شمار می‌رود. بارندگی آن کمتر از شهر اصفهان و تبخیر آن زیادتر است. خاک‌های منطقه عموماً از جنس رس با چسبندگی نسبتاً زیاد با کمی شن و ماسه است.
اقتصاد شهر گز در گذشته مبتنی بر زراعت و دامداری و صنایع دستی بوده است ولی در حال حاضر تعداد کثیری از افراد فعال این شهر در فعالیت‌های کارگاهی و خدماتی و صنعتی مشغول هستند. کشاورزی شهر گز در گذشته، معروف بوده است. وجود قنوات متعدد در منطقه، حاکی از سابقه‌ی طولانی و پرتحرک مردم در امر کشاورزی است، لیکن به‌واسطه‌ی خشکسالی‌های متوالی و حفر چاه‌های عمیق در منطقه که به مبدأ قنوات نزدیک بوده و نیز به‌واسطه‌ی عدم نگهداری و لایروبی به‌موقع، قنوات این شهر دچار کم‌آبی و رکود کشاورزی و از بین رفتن باغات و در نتیجه روی آوردن کشاورزان به شهرها و تغییر شغل آنها را سبب شده است. محصولات عمده‌ی کشاورزی آن که به طور مختصر تولید می‌شود شامل: غلات، چغندر قند، صیفی‌جات به‌ویژه خربزه می‌باشد. از محصولات سردرختی می‌توان به پرورش درختانی نظیر پسته و انگور اشاره نمود.

از صنایع دستی و خانگی این شهر صنعت قالی‌بافی است که بیشتر زنان در ایام فراغت، جهت بالا بردن سطح در آمد خانواده بدان مشغول می‌باشند. از صنایع کارگاهی این شهر، صنایع تولید مصالح ساختمانی شامل: کوره‌های آجرپزی و نیز واحدهای سنگبری است. تعدادی از شهروندان گز در بخش خدمات شامل: فعالیت‌های مربوط به خدمات آموزشی، بهداشتی، ورزشی، تجاری، تعمیراتی و تولیدی مشغول هستند.
قدمت و کهن‌سالی گز به قبل از ظهور اسلام می‌رسد. بافت این شهر قدیمی بوده و به صورت سنتی بنا گردیده است ولی در سال‌های اخیر تغییراتی یافته و سبک جدید معماری در آن متداول شده است. حمدالله مستوفی در کتاب نزهه‌القلوب می نویسد: «بهمن بن اسفندیار در این ده آتشکده‌ای ساخته است.» این آتشکده گویا بعد از حمله‌ی اعراب به ایران و نفوذ اسلام در این شهر به مسجد تبدیل شده است.

از اماکن تاریخی و مذهبی این شهر مسجد جامع آن است. مسجد مزبور دارای چهار ایوان است ولی بر اثر تجدید ساختمان، امتیازات زمانی خود را از دست داده است. نمای آجری و محراب آن از عهد سلجوقی است. در دوره‌ی صفویه، تعمیراتی در نمای آن به‌عمل آمده است. مقدار کمی کاشی‌کاری دارد ولی صحن آن بزرگ نیست و به‌صورت مربع و با طول و عرض 12متر می‌باشد. ایوان‌های شمالی و جنوبی، شرقی و غربی آن دوبه‌دو قرینه‌ی یکدیگرند و آثار قابل توجه آن از دوره سلجوقیان، در ایوان غربی مشاهده می‌شود. محراب سلجوقی آن در ضلع جنوبی قرار گرفته و در قسمت فوقانی آن جای یک کتیبه دیده می‌شود ولی اثری از خود کتیبه نیست. در ضلع شمالی و غربی ایوان، تزئیناتی باقی مانده که فاقد تاریخ است و احتمال دارد مربوط به دوره‌ی صفویه باشد.
از آثار دیگر تاریخی این شهر می‌توان از کاروانسرا و رباط معروف شاه‌عباس یاد کرد که در مجاورت این شهر قرار دارد. بنایی جالب توجه است که بعضی از قسمت‌های آن خراب شده و در حال حاضر به همت سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری، در حال مرمت می‌باشد. در بعضی از قسمت‌های شهر نیز آثار برج و باروی شهر به چشم می‌خورد که قسمت‌های اعظم آن از بین رفته است.
اهالی شهر گز به گویش محلی که به گویش گزی مشهور است تکلم می‌کنند. این گویش وجه تشابهی با گویش‌های اردستانی و نائینی دارد و یکی از اصیل‌ترین گویش‌های ایرانی به‌شمار می‌رود که قبل از ظهور اسلام، زبان رایج ایران مرکزی به شمار می‌رفته است و شعبه‌ای از فارسی باستان و پهلوی می‌باشد.
در رشته‌های مختلف علوم، دانشمندان و شعرایی از این شهر برخاستند که به‌عنوان مثال در علم فقه و اصول می توان به آیت‌الله آقا شیخ عبدالکریم گزی اشاره نمود. مرحوم آخوند ملا عبدالکریم جزی معروف به آیت‌الله گزی فرزند مرحوم آخوند مهدی گزی هم‌زمان با مرحوم حاج شیخ محمد تقی نجفی مشهور به آقا نجفی اصفهانی می‌زیسته است. وی با بزرگانی نظیر سیدمحمد باقر درچه‌ای و برادرش سیدمهدی درچه‌ای، هم‌کلاس و هم‌دوره بوده است. وی در مدرسه‌ی کاسه‌گران مشغول تحصیل و تدریس بوده و او را تألیفاتی است من‌جمله کتاب مشهور «تذکره‌القبور» و «عقود و ایقاعات» که در سال 1335 هجری قمری به رشته‌ی تحریر درآمده است. وفات آن بزرگوار در سال 1339 هجری قمری بوده است. ازشعرای معروف این شهر درویش عباس گزی است که دیوانی به زبان محلی به‌نام «ارشادالولد» دارد.

نظرات
در صورتیکه اطلاعات و یا تصویری برای این شهر دارید لطفا از طریق این فرم برای ما ارسال نمایید.
پست الکترونیک :
متن یا عنوان :  
عکس :     
     
متن تصویر را وارد نمایید :